1. Barbara
Christian Petzold
Njemačka
Od pada Berlinskog zida naovamo o komunističkom europskom istoku snimale su se dvije vrste jednako stereotipnih filmova. U prvoj, udbaši u mantilima od skaja progonili su plemenite disidente, a u drugoj su neki simpatični, raspjevani svatkovići živjeli u ružičastom svijetu vegeta, cockte i spreewaldskih krastavaca. Film “Barbara” sjajan je i zato što otpuhuje ta oba jednodimenzionalna klišea. Film Christiana Petzolda priča je o komunističkom istoku koji je doista bio tegoban i opresivan - ali to je film koji za heroja ne odabire one koji bježe, nego one koji su odabrali ostati i svoj posao raditi onoliko čestito koliko se moglo. Paradoks je da je možda najbolji film o komunizmu načinio čovjek koji u njemu nije nikad živio. Christian Petzold je iz Vestfalije, pripadnik je tzv. berlinske škole, a nakon što je vidio njegov film “Yella”, britanski kritičar Johnatan Romney napisao je kako su Petzoldovi filmovi kao reful ledenog vjetra. Takva je i heroina filma - glumica Nina Hoss, čiju bi porculansku, suspregnutu pojavu obožavao Hitchcock.
2. Ljubav
Michael Haneke
Francuska
Zlatna palma, nagrada EFA i, po svemu sudeći, Oscar bilanca je ovoga, najnagrađivanijeg filma godine. Kad neki film tako naprečac postane klasik, to obično pobudi val relativizacije i kontra -mišljenja. Paradoks je da se kod Hanekea čak ni to nije dogodilo. “Ljubav” je urarski precizan film kojem se nema što oduzeti jer je ostalo samo prijeko potrebno. Ujedno, to je svevremenski jednostavan film, kao Beethoven ili Rembrandt.
3. Slava kurvi
Michael Glawogge
Austrija
Veliki austrijski dokumentarist prokrstario je svijetom od Tajlanda i Pakistana do Meksika da bi prikazao svijet suvremene prostitucije. Iako su junakinje filma same žene, prostitucija je u svakom od tih slučajeva otisak muškog društva te odraz ideologija, tabua i stida svakog od tih društava. Glawogger je majstor globaliziranog dokumentarnog megaspektakla i jedan od najzanimljivijih filmaša danas, u bilo kom žanru i rodu.
4. Holy Motors
Leos Carax
Francuska
Metafilmski esej? Kviz pun filmofilskih citata? Film o egzistenciji? Mistični tekst? Holy Motors pomalo su sve od toga. Ono što je jedino sigurno: bivši šminkerski režiser “cinema du looka” snimio je film koji ne sliči ni na što prijašnje što ste vidjeli.
5. Iza bregova
Cristian Mungiu
Rumunjska
Dilema je li režiser “Četiri mjeseca, tri tjedna i dva dana” čudo za jedan dan prekinuta je ovog proljeća canneskom premijerom “Iza bregova”. Mungiuov film ozbiljna je analiza društvene zapuštenosti i vjerske tvrdokornosti na Balkanu, film pred kojom bi trebali pokriti uši i Kaćunko i Kusturica.
6. Kraljevstva izlazećeg mjeseca
Wes Anderson
SAD
Dugo nisam volio Wesa Andersona i smatrao sam ga postmodernim fićfirićem. Nakon “Fantastičnog Mr. Foxa” i “Moonrise Kingdom” postajem preobraćenik. “Kraljevstvo izlazećeg mjeseca” je maštovit, asocijativno bogat i suptilno duhovit film koji priča o tome kako su izgledale šezdesete prije nego što su postale - “one” šezdesete.
7. Skyfall
Sam Mendes
V. Britanija
“Skyfall” je neki novi, mračni Bond u kojem se dva odbačena sina frojdovski bore za naklonost hladne, okrutne matere. U “Skyfallu” Bond biva pretučen i ponižen kao ulični mačak, a domovina ga perfidno izda. Unatoč tome, “Skyfall” je najbritanskiji Bond ikad napravljen, pravi katalog post-imperijalnih frustracija.
8. Danak anđelima
Ken Loach
V. Britanija
Loachov novi film mogao bi se ironično opisati kao marksističko-lenjinistički “caper movie”. Priča o grupi protuha koja odluči ukrasti bocu skupog arhivskog viskija pametan je socijalni film, ljupka posveta škotskoj kulturi, ali i - najduhovitija komedija ovogodišnjeg repertoara.
9. Dredd 3D
Pete Travis
V. Britanija
Nova adaptacija glasovitog britanskog stripa svojevrsni je “retro” film koji nas vraća u eru politički intrigantnog akcijskog SF-a osamdesetih. Priča o policajcima sucima koji zavode red u košmarnom futurističkom megalopolisu na prvi zub izgleda fašistički, ali zanimljivo relativizira vlastitu ideologiju.
10. Coriolan
Ralph Fiennes
V. Britanija
Filmofili obično kolutaju očima kad im spomenete novu šekspirijansku adaptaciju koju režira slavni glumac. Fiennesov “Coriolan” ruši te klišeje. Krvavu priču o časti, izdaji i ratništvu Fiennes je sjajno modernizirao, oboružavši je jugoslavenskim lokacijama i ikonografijom.
11. Igre gladi
Gary Ross
SAD
Oni koji su čitali knjigu Suzanne Collins žale se da je film otupio “young adult” predložak. Međutim, i ovako je on sasvim dostatno oštar. “Hunger Games” žestoki su pamflet protiv reality kulture, medijskog nasilja i kapitalizma proveden kroz pitku ljušturu omladinske pustolovine.
12. Killer Joe
William Friedkin
SAD
Bizarni, mizantropski triler koji se gotovo cijeli odvija u sirotinjskoj kamp-kućici. “Killer Joe” vratio je u žive legendu Hollywooda 70-ih Williama Friedkina.
13. Tajni adut
Todd Solondz
SAD
Nakon nekoliko neusredotočenih i nenadahnutih filmova, autor “Hapiness” snimio je ovaj pitki, duhoviti film koji se bavi istim poniženim gubitnicima kao i “Sreća”.
14. Argo
Ben Affleck
SAD
Umjesto lošega glumca, dobili smo dobrog režisera, rekao je jednom za Afflecka ljubljanski kolega Simon Popek. “Argo” potvrđuje taj dojam: u ovom političkom trileru po istinitoj priči Affleck se potvrđuje ne samo kao zreo režiser, nego i - začudo - dobro glumi.
15. Samo vjetar
Bence Fliegauf
Mađarska
Nova fašizacija Mađarske nije mogla dobiti bolji filmski komentar od ovog filma. Netolerancija, strah i težina ruralne zabiti dočarani su u njemu kroz intrigantan filmski jezik.
16. Cezar mora umrijeti
braća Taviani
Italija
Šarmantni starčići talijanskog filma domišljato su povezali krvavi šekspirijanski kozmos te svijet camorrista i dilera, uznika najstrože rimske tamnice. Film koji vam otvori oči na to o kakvom je svijetu (ali- i za kakav svijet) pisao Shakespeare.
17. Tiranosaur
Paddy Considine
V. Britanija
Englezi su nas navikli na dobre komade kuhinjskog realizma. Ove godine takav je “Tiranosaur”, fini, mali film o dvoje posve različitih otpadnika. Voljeli bismo u Hrvatskoj imati filmove kao ovaj.
18. Michael
Marcus Schleinzer
Austrija
Schleinzer je dobar Hanekeov učenik koji u “Michaelu “tematizira austrijsku traumu: pedofile otmičare. Film koji sjajno secira fasadu srednjoeuropske uljudbe i “normalnosti”.
19. Alpe
Yorgos Lanthimos
Grčka
Alpe su začudan, enigmatičan film o ljudima koji za novac tješe ožalošćene tako što utjelovljuju njihove mrtve. U pomodnom “novom grčkom filmu” ima puno praznog šminkeraja. Alpe su drukčije: to je film kroz koji se treba prokrčiti, koji traži strpljenje, ali te na kraju lupne.
20. Torinski konj
Bela Tarr
Mađarska
Posljednji film velikog Tarra ne spada u njegove najbolje. Ali - barem do pola, film stilskom perfekcijom demonstrira kakav je Tarr majstor.
21. Sestra
Ursula Meier
Švicarska
Ovdje nije riječ o plaži u Igranama nego o švicarskom skijalištu, ali film Ursule Meier jasno prikazuje kako svaki turizam u sebi krije klasni odnos, i ima svoj proletarijat.
22. Vitez tame: povratak
Christopher Nolan
SAD
Kao i većina akcijskih spektakala danas, novi Nolanov Batman ima barokno zapetljanu radnju u kojoj se lako pogubite. Film je, međutim, politički dvostruko provokativan. To nije samo prvi američki blockbuster koji dočarava socijalnu revoluciju u SAD-u, nego i film koji uznemiruje ljevicu jer podsjeća na to da su revolucije - okrutne.
23. Ubij ih nježno
Andrew Dominik
SAD
Australac Dominik bit će, ako već nije, klasik 21. stoljeća. “Killing Them Softly” njegov je usputni B-film u kojem je spojio šljam iz akcijskog pulpa 70-ih i gnjilež Amerike u doba kraha Wall Streeta.
24. Umjetnik
Michel Hazanavicius
Francuska
Crno-bijeli i nijemi oskarovac “The Artist” na prvu je loptu samo duhovita, metafilmska stilska vježba. Ali, taj film o sutonu nijemog Hollywooda bavi se zapravo temom našeg doba: radnicima koje je pregazila tehnološka mijena.
25. Draquila - Italija se trese
Sabina Guzzanti
Šteta što je ovaj razorni, duhoviti politički dokumentarac u Hrvatsku stigao kad je Berlusconi već bio bivši. Međutim, neke teme koje film otvara nama su zapravo tek - buduće